BANKEN: HERINNERINGSBANKEN JAN VAN DER KLEIJ

BANKEN: HERINNERINGSBANKEN: JAN VAN DER KLEIJ.

De 'Jan van der Kleijbank' met een uniek en zeer bijzonder ontwerp.
In de centrale middenbalk is de herinneringstekst aangebracht.
Lees ook:

https://issuu.com/tromp/docs/tromp_magazine_2017-03

Het is woensdagavond 30 november en afgelopen nacht was het erg koud;
zelfs de koudste novembernacht sinds pakweg 20 jaar.

Niet echt zeil- of roeiweer. Daar kom ik op terug want daarin ligt de oorsprong
van de herinneringsbank waarover ik u graag iets meer wil vertellen.

Carolien is nu met Céline (zo noem ik onze grote Italiaanse CNC machine)
de laatste hand aan de Iroko balken van de herinneringsbank aan het leggen.
Céline freest geduldig de uitkameringen voor de geborstelde rvs frames uit
van het - naar mijn mening – onvoorstelbaar prachtige bankframe.

En de ‘Jan van der Kleij-bank’ in Iroko hout is niet minder schitterend.

Ik geniet! Want ik 'heb ook iets met (houten) banken....'

Mijn gedachten gaan terug naar de heerlijke realisatie van de Rietveld Hillebrandt
banken. Ook uit Iroko.

Toen wij de opdracht in dankbaarheid mochten ontvangen voor het renoveren van
een flink aantal dekbalken (het waren geen latten meer want die zijn daarvoor te dun)
van de Clipper Stad Amsterdam (zie: www.stadamsterdam.com) kochten wij een heel
flinke Iroko stam vanuit Frankrijk (en daar hadden ze het dan weer uit ‘L’Afrique’ gehaald).

De stam stond buiten en ik bewonderde de in brede planken gezaagde enorme boom.
Ik vind het altijd jammer om bomen te moeten laten vellen. Maar ja: zonder bomen
geen hout en zonder hout voor ons geen realisaties...

Het renovatiewerk aan het ‘Clipper’ dek moest in een korte tijd gebeuren. Het was koud
en regenachtig dus er werden tentzeilen gespannen. De bemanning was onvoorstelbaar
gastvrij en ik zal nooit meer de sublieme gastvrijheid van Kapitein Richard Slootweg vergeten.

‘Onze mannen’ werden als gasten ontvangen, compleet met maaltijden in de Long Room!

Dat is châpeau en dat is het ware ‘Ambassador’ Zijn van de Clipper.

Richard & Team: Nogmaals onze dank!

Van het Iroko hout was nog een flink aantal prachtige planken over. En zoals ook in de
gastronomische keuken geldt: je gooit niets van waarde weg.

Want u weet vast wel hoe ratatouille tot stand komt?

(Voor één van de zeer vele voorbeelden van onze instelling en het gebruiken van alle restjes:
zie: http://www.ritmeesteralblasserdam.nl/categorie/286.html )

Dus de Iroko planken lagen er een tijd. Maar toen... ontving ik de Ingeving om er iets mee te doen.

En omdat ik al decennialang een Rietveld fan ben kreeg ik het Idee om een buitenmeubel te
reconstrueren. En ik zocht dus naar een mooie bank in het oeuvre van een geniale ontwerper.

Het werden de Rietveld Hillebrandt banken en zo ontstonden er twee.

Dat avontuur kan makkelijk een tiental pagina’s vullen; zo spannend was het. De meest
leuke passage was dat ik iets opmerkte toen de bank helemaal klaar was en Egbert Rietveld
op bezoek kwam om het resultaat te bewonderen.

De bank VEERDE!

Dus niet een heel strakke keiharde plank. De achterste zitplank veerde als je erop ging zitten!
Egbert was stomverbaasd en zei: ‘Dat kan niet!’ En dus ging hij zonder het te vertellen zoeken
in het Rietveld archief en na een aantal weken hoorde ik: Ík heb het gevonden, die Oude
(zo noemde hij zijn opa altijd) heeft een FOUT gemaakt!

Zelfs beroemde architecten kunnen fouten maken. De echte kracht zit erin dat te herstellen,
te verbeteren....

En dus had Egbert een later ontwerpschetsje van de bank gegeven waar Gerrit Rietveld nog
een aanpassing in de vorm van een ingelaten dwarsbalkje onder de achterste zitplank had getekend.

Wij pasten dus de banken aan en met een brede smile, gebak en koffie genoten wij van de
reconstructie en dat prachtige avontuur.

Afgelopen week beleefden wij het ‘Zonnegloren’ bankavontuur.

Dat leest u in : http://www.ritmeesteralblasserdam.nl/categorie/779.html

En na deze bankrugdelen was ‘De Iroko bank’ aan de beurt.

Van Geert van Dorp hadden wij de opdracht ontvangen om de houten delen voor de
herinneringsbank te maken, ter nagedachtenis aan Jan van der Kleij.

En natuurlijk wilde ik graag meer over Jan van der Kleij weten want ik kende Jan niet:

www.roeined.nl/2014/11/25/memoriam-jan-van-der-kleij

en de Hilversumse Roeivereniging Cornelis Tromp:

www.ctromp.nl

En in het magazine van december 2014 kunt u nog meer lezen over Jan van der Kleij.

Ik was er stil van. Heel stil in mijn stille kantoor waar alleen het geklik van het pc
toetsenbord de stilte onderbrak.

Ik was onmiddellijk diep onder de indruk van het bankontwerp: vier en een halve meter
lang en in de vorm van een (roei)boot!

Zowel de bankvorm alsook van het onderstel in rvs. De spanten!

Tsja: als je van mooie meubels en dito banken houdt is dit feest!

De bedoeling was om de naam van Jan van der Kleij als herinnering in de bovenkant
van de middelste balk uit te frezen.

Wij hebben heel veel ervaring met het infrezen van teksten in hout; ontstaan vanuit
onze Passie voor jacht- en scheepsnaamborden.

(Voorbeelden hiervan vindt u in overvloed op deze website; onder andere:

http://www.ritmeesteralblasserdam.nl/categorie/470.html

Ook in zulke ogenschijnlijk ‘eenvoudige’ bewerkingen als het infrezen van letters kun je
verder gaan dan de eenvoudige oplossing:

http://www.ritmeesteralblasserdam.nl/categorie/385.html

En dat deden wij dan ook voor de bank ter nagedachtenis aan Jan van der Kleij.

Want – zo was mijn onmiddellijke gedachte - : de ingefreesde letters zouden niet alleen
kwetsbaarder zijn, ze zouden ook sneller verweren en vervuilen.

En er zou water in blijven staan....

Er zouden algjes in gaan groeien. En dan mosjes. En dan...

Aargh! Daar houden wij niet van als perfectionisten die wij zijn.

Algjes, mosjes in hout...Voor een echte HoutPassionist als ik een gruwel!

In een oogwenk kwam een naambordje in mijn herinnnering naar boven waarvan wij
de uitgefreesde letters hadden ‘ingerubberd’ met deknadenrubber.

U kent die wellicht: teakhouten dekdelen worden ingerubberd zodat deze bij nat
en vochtig worden kunnen uitzetten in de breedte.

Dus stelde ik voor de uitgefreesde tekst in te vullen met elastisch deknadenrubber.

Geert was het direct eens met mijn voorstel.

Voor de bank kwam bijna een halve kubieke meter FSC Iroko hout uit Kameroen.
Ik had heel graag de reis van de stam vanuit het oerwoud naar Alblasserdam gevolgd.
Omdat de tijd ontbrak heb ik dat ‘even via de PC gedaan’. Erg interessant en leerzaam.

Als zo’n boomstam in gezaagde delen hier aankomt wil ik eerst dat het hout kan uitrusten,
ook al is het kunstmatig gedroogd (KD).

Hout werkt immers altijd en een verandering van omgeving, temperatuur en vochtigheidsgraad
zijn dan altijd van invloed.

En na ‘te zijn gewend aan de nieuwe omgeving’ wordt er gestart met het machineren van
het hout in de gewenste maten. Daarna weer uitrusten, in dit geval voordat de freesbewerkingen
gaan plaatsvinden.

U vindt dit wellicht een beetje merkwaardig in deze snelle smartphone tijd. Maar van verschillende
mensen heb ik geleerd dat tijd en hout samengaan. Zo kocht Ed Kastelein van de Schooner Atlantic
(een echt Maritiem Meesterwerk) ook al enkele jaren voordat hij met de bouw startte het hout voor
het interieur. Mahoniebomen.

Geniet op: www.schooner-atlantic.com > Services.

Ik was verschillende malen aan boord tijdens de bouw van dit ‘Waanzinnig Prachtig Jacht’
waaraan wij ook op kleine schaal mochten meewerken. De bezoeken, langs de kade bij Van Drimmelen
in Zwijndrecht vergeet ik nooit meer.

Als jachtliefhebber is dat hetzelfde als wanneer je bonbonliefhebber bent en je dan in
een bonbonzaak mag werken ;-)

Goed: Hout moet dus uitrusten. Net als mensen na een lange reis.

En dat ‘laten uitrusten’ hebben wij ook gedaan toen wij een mahoniehouten Kunstwerk
vervaardigden. (Dat is weer een heel ander avontuur).

Na de machinale bewerkingen startte het CNC frezen in vorm van de ‘getoogde’ buitendelen.
Onze CNC freesmachine kan 6 meter lengte aan dus dat was geen probleem.

Carolien zorgde ook voor de uitkameringen van de RVS bevestigingsplaten aan de onderzijde.

Het lijkt allemaal simpel en in een paar regels verteld maar Carolien had rode wangen tijdens
haar werk. Dat betekent dat het inspannend werk was (!) want er mag natuurlijk niets fout gaan,
geen foute meting, niets fout programmeren en ook niets fout frezen. Want weggefreesd hout
kun je niet weer bijmaken of zoals op de PC even op de correctietoets drukken....

En daarna kwam het ‘Piece de Résistance’ ofwel het Frees-Hoofdgerecht: het infrezen van
de tekst in de centrale Iroko balk.

Dan mag je dus echt helemaal geen fouten maken.....

U begrijpt wellicht dat met een snel ronddraaiend freesbeiteltje (denk maar aan een tandartsboortje)
alle hout moet worden weggefreesd om een verdiepte letter (of een cijfer) te realiseren.

‘Uitkameren’ noemen wij dat want er wordt als het ware een kamertje in het hout uitgefreesd.

En dan is de radius van de freesbeitel bepalend voor de binnenradius van de letters en cijfers.

De tekst werd dus met een heel dun beiteltje ingefreesd en dan gebeurt dat niet in één keer
(want dan breekt het dunne beiteltje af!).

Je moet het in stapjes doen en al naar gelang de houtdensiteit en houtsoort met een andere
voorwaartse snelheid van de beitel.

(De freesbeitel draait pakweg 18.000 keer rond per minuut en heeft dan ook nog een
voorwaartse snelheid in de richting van de X-as, de Y-as en de Z-as (simpel gezegd:
naar voren, opzij en naar beneden).

Zacht vurenhout kun je sneller ‘verspanen’ dan – in dit geval – hard Iroko hout.

Omdat wij vele duizenden letters en tekens hebben ingefreesd is er veel ervaring.

Maar toch: even een proefje doen op ‘de overlengte van de balk’.

Te snel verspanen betekent dat er kans is op ‘versplintering’ of het uitbreken van
kleine stukjes hout. Dat is niet mooi....

Alles lukte en Carolien’s rode wangen kregen langzaam aan haar gewone kleur terug.

Na het frezen volgde het aanbrengen van het deknadenrubber.

Dit rubber is jarenlang elastisch en droogt dus langzaam. Na het drogen kan het overschot
worden verwijderd en komt de tekst te voorschijn.

Na het drogen van het deknadenrubber volgde het afwerken ervan. Evenals het afwerken
van alle balken met een radius zodat alle balken lekker aanvoelen. Stap voor stap:
de finishing touch. En dat mag u letterlijk nemen want ik voelde regelmatig over de balken:
the touch and feel zijn voor mij essentieel bij elke houtafwerking.

Ik genoot: bij het zien, bij het voelen en bij het beeld van de bank die al in gedachten voor mij
stond op een prachtige plek.

Ik zag alle leden en gasten van de Roeivereniging er al op zitten. Want je kunt er makkelijk
aan twee kanten en met 14 personen van genieten....!

Genieten is Gratis. Dat doe ik dan ook volop.

En wij hebben zeer genoten van dit prachtige bankavontuur dat nog lang in onze herinnering
zal blijven.

De Herinneringsbank Jan van der Kleij!

Ik hoop dat vele leden, gasten en bezoekers van de Hilversumse Roeivereniging net zo zullen
genieten van deze ‘Jan van der Kleijbank’ als wij hebben genoten van de vervaardiging van deze bank.

En als u plaatsneemt: geef de bank even een ‘hug’, een knuffel, ook ter nagedachtenis aan Jan!

Alblasserdam, 3 December 2016

Willem Schulpen

Onderstaand enkele foto's, vanwege dankbare drukte pas enkele maanden na bovenstaande tekst geplaatst:

De schitterende locatie van de Jan van der Kleij-bank.

Vanuit een ander perspectief.
En dan gaan wij even terug in de tijd...

De plaatsing.

De bankdelen in lang iroko, CNC gefreesd. Ook de uitsparingen voor 'de spanten'
aan de onderzijde!
Let op de ronde vorm van de buitenste bank-balken.
Rond en ruim afgerond dus lekker voor het zitcomfort.